CBD A ZWALCZANIE BÓLU
Karol Gołębiewski
Lekarz Oddziału Kardiochirurgii,
poszukiwacz potwierdzenia popularnych informacji
z zakresu suplementacji w świecie badań naukowych.
Jednym z największych problemów współczesnej medycyny jest skuteczne i bezpieczne leczenie bólu. Trwającym od lat badaniom, mającym pomóc zrozumieć mechanizmy rozwoju chorób przewlekłych towarzyszą poszukiwania złotych środków uśmierzających ich objawy.
Definicja bólu. Kogo dotyka?
Ból, definiowany jako nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne, ma wiele obliczy. Na podstawie podziałów opierających się na stopniu ciężkości, mechanizmie jego powstawania czy długości trwania, lekarze dostosowują odpowiednią terapię. Arsenał dostępnych farmaceutyków i umiejętny dobór leku pozwalają zazwyczaj na skuteczne łagodzenie objawu, jednak ceną nierzadko bywają działania niepożądane, dlatego naukowcy nie ustają w próbach stworzenia nieszkodliwego preparatu.
Gra toczy się o wysoką stawkę - jeśli wierzyć statystykom, przewlekły ból dotyczy 25% starszych mieszkańców Europy i 19% Amerykanów(2). W trakcie poszukiwań bezpiecznego środka ludzkość znów wróciła do natury (a także do doświadczeń Egipcjan oraz Chińczyków sprzed 5000 lat)- w XXI coraz częściej przeprowadzane są badania nad użytecznością kanabinoidów w zwalczaniu dolegliwości. Dostępne publikacje nie pozwalają podważyć ich skuteczności.
Przewlekły ból a CBD
Próbując uzasadnić sens stosowania preparatów z konopi, co miało ograniczyć stosowanie przez osoby cierpiące na przewlekły ból konwencjonalnych farmaceutyków, naukowiec, farmakolog i neurolog Ethan Budd Russo wysnuł hipotezę, zgodnie z którą trudny do opanowania, przewlekły ból może wynikać z zaburzeń równowagi w układzie endokanabinoidowym(3, 4). Za potwierdzenie jego słów mogą posłużyć statystyki, wykazujące, że 25% Brytyjczyków cierpiących na choroby przewlekłe przyjmuje konopie w celu uśmierzenia objawów(5).
Pierwsza publikacja dowodząca skuteczność konopii pojawiła się już 1974 roku na łamach prestiżowego British Medical Journal of Pharmacology - przyjmowanie THC pozwoliło uśmierzyć ból u pacjentów onkologicznych(6).
Przewlekły ból RZS a CBD
22 lata później pod lupę wzięto wpływ preparatu Sativex, zawierający kanabidiol i delta-9-tetrahydrokanabinol w równych proporcjach. Chorzy na RZS doświadczyli istotnego zmniejszenia nasilenia bólu zarówno w spoczynku, jak i podczas aktywności fizycznej. Dodatkowym benefitem była poprawa jakości snu(7).
CBD a ból po amputacji, urazie rdzenia kręgowego
W 2003 roku przeprowadzono próbę kliniczną, w której udział wzięli pacjenci odczuwający ból na podłożu neurologicznym. W grupie kontrolnej znajdowali się chorzy na stwardnienie rozsiane, po urazie rdzenia kręgowego, z uszkodzeniem nerwów obwodowych, a także pacjent po amputacji kończyny. Przyjmowanie ekstraktu z konopii spowodowało nie tylko uśmierzenie bólu, ale także ustąpienie wzmożonego napięcia mięśni i zaburzeń funkcji zwieraczy(8).
CBD na ból legalnie
Problemem, który wiąże się ze stosowaniem substancji zawartych w konopiach jest psychoaktywne działanie jednego z głównych składników rośliny - delta-9-tertahydrokannabinolu oraz wiążące się z nim ograniczenia legislacyjne. Na szczęście dysponujemy możliwością czerpania wszelkich prozdrowotnych korzyści kanabinoidów legalnie. Rozwój technologiczny pozwala na wyekstrahowanie czystego kanabidiolu (CBD), a także na uprawę roślin, w których stężenie delta-9-tertahydrokannabinolu nie przekracza 0,2%.
THC i CBD, samo THC czy CBD na przewlekły ból?
Wśród dostępnych publikacji naukowych można znaleźć wiele badań, analizujących wpływ tzw. „medycznej marihuany” na stopień odczuwania bólu. Niestety, ich przydatność bywa ograniczona - większość z nich sprawdza działanie preparatów zawierających odurzający kanabinoid. Rodzi to pewne trudności w formułowaniu teorii dotyczących przydatności czystego CBD w lecznictwie.
CBD na depresję, bezsenność, obniżony nastrój i bóle przewlekłe
Wątpliwości rozwiała grupa Izraelskich naukowców (9). W badaniu wzięło udział 108 pacjentów onkologicznych, borykających się z szerokim spektrum dolegliwości: przewlekłym bólem, obniżonym nastrojem, bądź pełnoobjawową depresją, bezsennością i poczuciem niskiej jakości życia. Zgodnie z założeniami projektu, wydzielono 3 grupy uczestników.
Pierwsza z nich otrzymywała preparat z większą zawartością THC, kolejna dostawała THC i CBD w równych proporcjach, ostatnia zażywała produkt, w którego składzie dominowało CBD. Po miesiącu okazało się, że I i III grupa doświadczyła istotnej redukcji objawów, najsłabszym efektem wykazał się preparat złożony zawierający kanabinoidy w równych proporcjach. Poprawa nastroju, jakości snu i zmniejszenie nasilenia bólu w podobnym stopniu przez obie substancje wskazuje na wyższość CBD, które, w przeciwieństwie do THC, jest legalne, łatwo dostępne, pozbawione działania odurzającego i, co bardzo istotne, uzależniającego.
Jedną z najczęściej stosowanych w leczeniu przewlekłego bólu grupą leków są opioidy. Podobnie do konopi, historia ich użycia w medycynie sięga starożytności (dowodzi tego staroegipski Papirus Ebersa datowany na 1500 r p.n.e (10)
CBD na uzależnienia od leków przeciwbólowych
Ich wysoka skuteczność nie pozostawia wątpliwości, że długo nie utracą pozycji lidera wśród środków używanych w długoterminowej terapii przeciwbólowej, jednakże powaga skutków ubocznych nakazuje poszukiwać bezpieczniejszego substytutu. Poważnym problemem jest możliwość uzależnienia się od leku i w konsekwencji przekraczania zalecanej dawki, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Wśród nich największe przerażenie budzi możliwość zahamowania funkcji ośrodka zawiadującego mechaniką oddychania, tym samym ostrej niewydolności oddechowej i zgonu.
Nadużywanie i uzależnienie od leków na receptę rośnie z każdym rokiem i, według statystyk, w populacji Amerykańskiej przewyższa nawet problemy z alkoholem i narkotykami(11), a wynikające z tego działania niepożądane i częstość zgonów potroiły się w ciągu 7 lat od 1998 roku(12).
W 1999 roku postanowiono zbadać, czy stosowanie kanabinoidów pomoże zmniejszyć skalę problemu. Naukowcy dowiedli, że takie połączenie wykazuje silniejszy efekt przeciwbólowy(13). Można więc domniemywać, że w konsekwencji pacjent ograniczy spożycie opioidów i zmniejszy ryzyko wystąpienia działań niepożądanych (ta hipoteza również została potwierdzona naukowo) (14,15). W następnych latach przeprowadzono szereg doświadczeń klinicznych, które potwierdziły synergistyczne działanie substancji pochodzenia konopnego i opioidów, jednakże w badaniach używano THC, preparatu złożonego z THC i CBD w równych proporcjach lub syntetycznych kanabinoidów (dronabinol, nabinol). Biorąc jednak pod uwagę cytowaną wcześniej publikację można przypuszczać, że czysty kanabidiol przyniósłby podobne rezultaty.
CBD legalny i nieuzależniający sposób na walkę z bólem
Świat nauki nie pozostawia wątpliwości - konopie doskonale odnajdują się w roli środków przeciwbólowych. Większość przytoczonych badań wieńczy podkreślenie konieczności przeprowadzenia kolejnych prób klinicznych, jednak już teraz wiadomo, że tania i bezpieczna alternatywa do konwencjonalnych farmaceutyków działa i jest łatwo dostępna.
1) Frondini, C.; Lanfranchi, G.; Minardi, M. & Cucinotta, D. 2007. Affective, behavior and cognitive disorders in the elderly with chronic musculoskelatal pain: The impact on an aging population. Archives of Gerontology and Geriatrics 44 (Supplement 1): 167–71.
2) ABC News. 2005. ABC News/USA Today/Stanford Medical Center Poll: Pain. Available at http://abcnews.go.com/images/Politics/ 979a1TheFightAgainstPain.pdf
3) Russo, E.B. 2008a. Cannabinoids in the management of difficult to treat pain. Therapeutics and Clinical Risk Management 4 (1): 245–59.
4) Russo, E.B. 2008b. Clinical endocannabinoid deficiency (CECD): Can this concept explain therapeutic benefits of cannabis in migraine, fibromyalgia, irritable bowel syndrome and other treatment-resistant conditions? Neuroendocrinology Letters (2): 192–200.
5) Ware, M.A.; Adams, H. & Guy, G.W. 2005. The medicinal use of cannabis in the UK: Results of a nationwide survey. International Journal of Clinical Practice 59 (3): 291–95.
6) Davies, B.H.; Weatherstone, R.M.; Graham, J.D.P. & Griffiths, R.D. 1974. A pilot study of orally administered delta-1-(trans)- tetrahydrocannabinol in the management of patients undergoing radiotherapy for carcinoma of the bronchus. British Medical Journal of Pharmacology 1: 301–06.
7) Blake, D.R.; Robson, P.; Ho, M.; Jubb, R.W. & McCabe, C.S. 2006. Preliminary assessment of the efficacy, tolerability and safety of a cannabis-based medicine (Sativex) in the treatment of pain caused by rheumatoid arthritis. Rheumatology 45 (1): 50–52.
8) Wade DT, Robson P, House H, Makela P, Aram J. A preliminary controlled study to determine whether whole-plant cannabis extracts can improve intractable neurogenic symptoms. Clin Rehabil. 2003 Feb;17(1):21-9. doi: 10.1191/0269215503cr581oa. PMID: 12617376.
9) Aviram J, Lewitus GM, Vysotski Y, et al. Short-Term Medical Cannabis Treatment Regimens Produced Beneficial Effects among Palliative Cancer Patients. Pharmaceuticals (Basel). 2020;13(12):435. Published 2020 Nov 30. doi:10.3390/ph13120435
10) Brownstein, M.J. 1993. A brief history of opiates, opioid peptides, and opioid receptors. Proceedings of the National Academy of Science 90 (12): 5391–93.
11) Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA). 2007. Results from the 2006 National Survey on Drug Use and Health: National Findings. NSDUH Series H-32, DHHS Publication No. SMA 07-4293. Rockville, MD: Office of Applied Studies.
12) Moore, T.J.; Cohen, M.R. & Furberg, C.D. 2007. Serious adverse drug events reported to the Food and Drug Administration, 1998–2005. Archives of Internal Medicine 167 (16): 1752–59.
13) Cichewicz, D.L.; Martin, Z.L.; Smith, F.L. & Welch, S.P. 1999. Enhancement of mu opioid antinociception by oral delta9- tetrahy- drocannabinol: Dose-response analysis and receptor identification. Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics 289 (2): 859–67.
14) Cichewicz, D.L. & Welch, S.P. 2003. Modulation of oral mor- phine antinociceptive tolerance and naloxone-precipitated with- drawal signs by oral Delta 9-tetrahydrocannabinol. Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics 305 (3): 812–17.
15) Cichewicz, D.L.; Martin, Z.L.; Smith, F.L. & Welch, S.P. 1999. Enhancement of mu opioid antinociception by oral delta9- tetrahy- drocannabinol: Dose-response analysis and receptor identification. Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics 289 (2): 859–67.
